Miras vergisi, Türk Vergi sisteminde yer alan dolaysız vergilerden biri olarak biliniyor. Mükellef kendi vergisini ödüyorsa ve bu vergi yükü başkalarına devredilmiyorsa bu vergi dolaysız vergi olarak ifade edilir. Söz konusu vergi, bedelsiz veya karşılıksız olarak elde edilen servet unsurlarından alınan bir tür servet vergisi olarak da tanımlanabilir. Kişi miras, vasiyet, ve benzeri sebeplerle servete sahip olduğunda veraset ve intikal vergisi; bağış veya başka yollardan servet sahip oluyorsa intikal vergisi ödemekle yükümlü sayılır.

Miras kalması durumunda, miras bırakanın sağlında yerine getirmesi gereken tüm vergisel ödevler mirası reddetmemiş mirasçılara geçmektedir. Bu ödevler, mükellefiyete ilişkin asli ödevler (vergi ödemek) olabileceği gibi şekli ödevleri de (beyanname vermek, defter tutmak) ihtiva eder.

Mirası reddetmemiş mirasçılar, ölenin vergi borçlarından kendilerine düşen miras hisseleri oranında sorumludurlar. Murise ait vergisel yükümlülüklerin hangi mirasçı tarafından yerine getirileceği konusunda bir düzenleme yoktur. Önemli olan vergisel yükümlülüğün yerine getirilmesidir. Eksik kalan vergisel yükümlülüklerde İdare mirasçıların her birine ayrı ayrı ve miras payları oranında müracaat etmek durumundadır. Yani, mirasçılar, vergi borçlarından, miras hisseleri oranında fakat bütün mal varlıkları ile sorumlu olur. Mirasçılar, miras bırakanın vergi cezalarından kaynaklanan borçlarından sorumlu değil.

Miras hukuku gereğince, menkul ve gayrimenkullerin veraset yoluyla veya her ne şekilde olursa olsun ivazsız bir surette intikal etmesi halinde miras vergisinin ödenmesi zorunlu oluyor.

Verginin mükellefleri, veraset yoluyla ya da ivazsız bir suretle mal intikal eden gerçek ve tüzel kişiler olarak biliniyor. Veraset ve intikal vergisi 3 sene boyunca ödeniyor. Bu vergi senede 2 eşit taksit halinde veriliyor. Taksit ödemeleri ise Mayıs ve Kasım aylarında yapılıyor.

Vergi için öncelikle beyanname verilmesi gerekiyor. Veraset yoluyla intikal eden mal, istisna haddinin altında kalsa dahi beyanname veriliyor. Kendisine miras kalan mirasçılar, miras değerinin yapılan hesaplamalar sonucu istisna haddinin üzerinde kalması halinde bu vergiyi ödemek ile yükümlü oluyor. 2016 yılına ilişkin miras vergisi ise şu şekildedir;

25 Aralık 2015 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile 01.01.2016 tarihinden geçerli olmak üzere, veraset ve intikal vergisinde istisna tutarları ile matrah dilimleri yeniden belirlenmiştir.

Buna göre; 01 Ocak 2016 tarihinden itibaren anılan istisna tutarları aşağıdaki şekilde dikkate alınacaktır:

• Evlatlıklar dâhil, altsoy ve eşten her birine isabet eden miras hisselerinde 170.086 TL (altsoy bulunmaması halinde eşe isabet eden miras hissesinde 340.381 TL),
• İvazsız suretle meydana gelen intikallerde 3.918 TL,
• Para ve mal üzerine düzenlenen yarışma ve çekilişler ile 14/3/2007 tarihli ve 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunda tanımlanan şans oyunlarında kazanılan ikramiyelerde 3.918 TL,

1/1/2016 tarihinden itibaren veraset yoluyla veya ivazsız surette meydana gelen intikallerde veraset ve intikal vergisi aşağıdaki tarifeye göre hesaplanacaktır.

Mirasçıların ölümü takip eden 4 ay içinde veraset ve intikal vergisi beyannamesi vermeleri gerekiyor. Ancak miras bırakan ve mirasçıların bulundukları ülkelerin farklı olması durumunda, beyanname verme süresi uzuyor.

Hesaplanan vergi, her biri Mayıs ve Kasım aylarında olmak üzere, 3 yılda ve 6 eşit taksitte ödeniyor.

Ölüm halinde Mirasçıların Yapması Gereken İşlemler

• Mirasçılık belgesi (Sulh Hukuk Mahkemesinden ya da Noterden alınabilir.)
• Veraset ve İntikal Vergisi (VİV) Beyannamesi vermek
• Gerekiyorsa diğer özel işlemleri yapmak

Veraset ve İntikal Vergisi İstisnaları

• Veraset yoluyla intikal eden ev eşyası ile vefat edene ait kişisel eşyalar ve aile hatırası olarak korunan tablo, kılıç, madalya gibi eşyalar,
• Veraset yoluyla intikal eden malların, evlatlıklar da dahil olmak üzere çocuklar ve eşten her birine düşen miras paylarının (2015 yılı için) 161.097 TL’si, eşin yalnız başına mirasçı olması halinde ise kendisine isabet eden miras payının (2014 yılı için) 322.392 TL’sidir.

Değerleme ölçülerinin kısa açıklamaları aşağıdaki gibidir;

Gayrimenkullerin Beyanı

01.01.1983 tarihinden sonra miras yolu ile intikal eden gayrimenkul, ticari işletmeye dahil olsun olmasın ölümün meydana geldiği yıla ait EMLAK VERGİSİNE esas olan VERGİ DEĞERİ ile beyan edilmesi gerekir.

Ticari Sermaye

Bilanço esasına göre defter tutanlarda ölüm tarihine isabet eden yıldan önceki takvim yılı bilançosuna göre (ölüm 2015 yılında gerçekleşti ise 31.12.2014 yılı bilançosu) bulunacak öz sermaye, ticari sermaye olarak dikkate alınacaktır. Ancak mirasçılar isterse ölüm günü itibariyle çıkaracakları bilançoyu esas alarak öz sermayelerini tespit edip beyan edebileceklerdir.

Menkul Mallar ve Gemiler

Menkul mallar ve gemiler rayiç (normal alım satım bedeli) bedelleri ile beyan edilir.

Hisse Senetleri

Hisse senedi borsada kayıtlı ise hisse senetleri, borsada kayıtlı ise ölüm tarihinden önceki son üç yıl içinde borsada gördüğü en son işlem değeri ile değerlenmektedir. Borsada kayıtlı değil ise üzerinde yazılı değerlerini beyan edeceklerdir.

Borç Senetleri

Borç senetleri üzerinde yazılı değerlerle beyan edilir.

Yabancı Paralar

Yabancı paralar Maliye Bakanlığı’nca tespit olunacak kura göre değerlendirilerek beyan edilir.

Haklar

Tescile tabi bilumum haklar tapu siciline kaydedilen değer esas alınır. Tapu sicilinde bedeli gösterilmeyen ve diğer haklar değerlenmeyecek ve bu haklar ilk tarhiyatta nazara alınmayacaktır.

Beyannamenin Verileceği Yer

Veraset yoluyla gerçekleşen intikallerde ölen kimsenin ikametgahının bulunduğu yerdeki vergi dairesine verirler.

Beyanname Verilme Zamanı

Ölüm Türkiye’de meydana gelmiş ise ölüm tarihinden itibaren dört ay içinde verilir.

Beyannameye Eklenecek Belgeler

• Veraset ilamı (Mirasçılık Belgesi)
• Vasiyetname, miras mukavelenamesi
• Borç ve masraflara ait belgeler
• Ticari bilanço ve gelir tablosu
• Gayrimenkul için, tapunun fotokopisi ve emlak vergisi değerini gösteren ilgili belediyeden alınmış bir belge
• Ölüm ve mirasçılık bildirimi

Örnek Hesaplama

Vefat eden kişinin 400.000 TL miras bıraktığı, iki çocuğu bulunduğu varsayıldığında, her çocuk kendine kalan miras payından 161.097 TL istisna düşüldükten sonra kalan tutar veraset ve intikal vergisi matrahı kabul edilip tarife oranına göre vergilenecektir.

Her bir çocuğun miras payı %50 (200.000 TL) olduğundan birisinin matrahı:

200.000 – 161.097 = 38.903 TL olacaktır.